Білім – сарқылмас қазына, надандық – дауасы жоқ дерт

Адамзат дамуының тарихына көз жүгіртсек, өркениеттердің өркендеуінде білімнің шешуші рөл атқарғанын көреміз. Ежелгі Грекия мен Римнен бастап, Шығыстың Ұлы ғұламалары Әл-Фараби, Ибн Сина, Жүсіп Баласағұн сияқты ойшылдардың еңбектері бүгінгі ғылымның негізін қалады.

Қазақ халқының өзінде де Ахмет Байтұрсынұлы, Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбайұлы білім мен ғылымды халықты алға жетелейтін басты күш деп санады. Абайдың «Ғылым таппай мақтанба» өлеңі білімнің қоғамдағы орны қандай екенін айқын көрсетеді.

Білім – елдің дамуының негізгі көрсеткіші. ЮНЕСКО деректеріне сүйенсек, бүгінде әлем халқының шамамен 86 пайызы сауатты. Бұл – білім беру саласында үлкен жетістіктің бар екенін білдіреді. Ал Қазақстанда 15 жастан жоғары халықтың сауаттылық деңгейі 99,8 пайызға жеткен. Бұл көрсеткіш – еліміздің білімге ерекше көңіл бөліп отырғанының айғағы.

Дегенмен, білім алумен қатар оның сапасына да назар аудару қажет. Халықаралық PISA зерттеуінде қазақстандық оқушылардың нәтижесі соңғы жылдары біршама жақсарғанымен, әлі де алдыңғы қатарлы елдерден төмен. Бұл – білім беру жүйесінде әлі де шешімін табуы тиіс мәселелердің бар екенін көрсетеді. Бүгінгі күні мұғалімдердің кәсіби дамуы, оқыту әдістемесін жаңарту, оқушылардың сыни тұрғыда ойлау қабілетін дамыту – ең өзекті міндеттердің бірі болып отыр.

Тарих бізге білімнің құндылығын талай рет дәлелдеді. Қай ел ғылым мен білімге мән берсе, сол мемлекет өркендеді. Мысалы, Жапония Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін қысқа уақыт ішінде білім мен ғылымға арқа сүйеп, әлемнің дамыған елдерінің қатарына қосылды. Корея Республикасы да өткен ғасырдың екінші жартысында білім беру жүйесіне ерекше көңіл бөліп, бүгінде технологиялық жетістіктерімен әлемге танымал.

Ал надандық – қоғамның дамуына ең қауіпті дерт. Тарихта талай мемлекеттің құлдырауына білімсіздік, ғылымнан қалыс қалу себеп болған. Мысалы, Орта ғасырларда Еуропа «Қараңғылық дәуірін» бастан кешіргенде, білім мен ғылымның тоқырауы тұтас өркениеттің дамуын бірнеше ғасырға кері тартқан. Қайта өрлеу дәуірінде білім мен өнерге қайта көңіл бөлінген соң ғана қоғам даму жолына түсті.

Бүгінгі жаһандану дәуірінде білімсіздікке орын жоқ. Жаңа технологияларды меңгермеген, ғылымға құштарлығы жоқ елдер халықаралық бәсекеде артта қалып қояды. Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының мәліметінше, ХХІ ғасырда ең құнды ресурс – табиғи байлық емес, білімді адам капиталы болмақ. Бұл – әр елдің өркендеуі үшін білімнің шешуші фактор екенін тағы да дәлелдейді.

Жастардың оқу-білімге құштарлығы – мемлекеттің болашағын айқындайтын басты фактор. Сапалы білім алған жас ұрпақ қана елдің дамуына серпін береді. Сондықтан Қазақстанда да білім беру саласын жетілдіру, заман талабына сай жаңа технологияларды енгізу, жастардың ғылымға деген қызығушылығын арттыру – стратегиялық міндеттердің бірі болып қала бермек.

Қорытындылай айтқанда, білім – мәңгілік сарқылмайтын қазына, адамды да, қоғамды да өрге сүйрейтін күш. Ал надандық – дауасы жоқ дерт, ол тек ілгерілеуге кедергі жасайды. Сондықтан әрбір азаматтың парызы – өмір бойы оқып-үйрену, жаңа білім мен машықтарды игеру. Тек сонда ғана ел ертеңі жарқын болмақ. Ата-бабамыз айтқандай, «Білекті бірді жығар, білімді мыңды жығар» деген қағиданы әрдайым есте ұстағанымыз жөн.

«Дін саласындағы мәселелерді зерттеу

және оңалту орталығы» КММ

Психо-әлеуметтік оңалту және

идеологиялық профилактика

бөлімінің маман-теологы

Нұрболат Айтолқын Біржанқызы