«Жұмақ іздеп, тозаққа түстік»: Сириядан оралған қазақ әйелі

2016 жылдың желтоқсаны. Астана әуежайы. Жаңа жыл қарсаңындағы қарбалас. Терминалда екі кішкентай қыз анасының етегіне жармасып, қуаныштан секіріп жүр. Олар өздерінің «жылы жаққа» демалуға бара жатқанына сенімді еді. Бірақ бұл сапардың билеті бір бағытқа ғана алынғанын анасы Әлиядан басқа ешкім білмеді.

Бұл – адасқан сенім мен аңғалдықтың кесірінен соғыс өтіне түскен бір отбасының хикаясы.

«Жылы жаққа барамыз»

Әлия (есімі өзгертілді) ол күнді ешқашан ұмытпайды. Смартфонына келген белгісіз «бауырлардың» хаттары оның өмірін түбегейлі өзгертті. Экран арғы жағындағы дауыстар оған Қазақстанда жоқ «шынайы исламды» уәде етті.

«Балаларың жәннат бақшасында өседі, онда бәрі әділетті», – деген сөздер жас келіншектің санасын улап үлгерген еді.

«Мен балаларыма өтірік айттым. "Жаңа жылда саяхаттаймыз" дедім. Астанадан Ыстамбұлға, одан Хатайға ұшқанда қыздарым терезеден көз алмай, теңізді қашан көреміз деп сұраумен болды. Менің қолымда тек телефон және жалған үміт болды», – деп еске алады Әлия.

Шекарадағы шындық

Түркия мен Сирия шекарасы. Түн. Ызғарлы жел. «Ертегі» дәл осы жерде аяқталды. Жайлы таксидің орнына оларды ескі жүк көлігі күтіп тұрды. Рөлде – жүздерін тұмшалаған, қару асынған бөгде еркектер.

Көлік шаңдақ жолмен шекараны заңсыз кесіп өткенде, 12 жастағы үлкен қызы Айсұлу анасының қолын қысып ұстады. Оның дауысындағы діріл Әлияның жүрегін тіліп өтті:

«Мама, сен бізді қайда алып келдің?..»

Бұл сұраққа жауап жоқ еді. Айналада қираған ғимараттардың сұлбасы, алыстан естілген атыс дауысы және үрей. Кішкентай Лина (кіші қызы) сығырайған шамның жарығында анасына қарап жылай бастады: «Мен үйге қайтқым келеді. Мама, үйге кетәйікші...»

Қираған армандар

Әлияға уәде етілген «Ислам мемлекеті» шын мәнінде қирандылар үйіндісі болып шықты. Оларды терезесі жоқ, қабырғасы оқ тескен ескі ғимаратқа қамады. Су жоқ. Дәретхана жоқ. Тамақ тапшы.

Интернеттегі әдемі суреттердің орнын қан мен өлімнің иісі басты. Бір күні далаға шыққан Әлия жерде жатқан шаң басқан қызыл бәтеңке мен жыртық қонжықты көрді. Иесі жоқ. Сол сәтте ол өзінің балаларын тірі қалқан ретінде әкелгенін түсінді.

«Қыздарым күнде сұрайтын: "Мама, бізді алдадың ба?", "Мектеп қайда?", "Демалыс қашан бітеді?". Бұл сөздер оқтан да ауыр тиетін. Мен оларды жәннатқа емес, тозаққа өз қолыммен жетектеп әкелдім», – дейді кейіпкер.

Құтқарылу

Бұл тозақ бірнеше жылға созылды. Аштық, қорқыныш, бомба астындағы ұйқысыз түндер. Әлияның дұғасы біреу ғана болды: «Өзім өлсем де, балаларым аман қалса екен».

Қазақстан билігі ұйымдастырған «Жусан» арнайы операциясы олар үшін соңғы үміт сәулесі болды. Эвакуациялық ұшаққа отырғызғанда, қыздары бұған сене алмады.

Айсұлу анасына күдікпен қарады: «Шынымен үйге барамыз ба? Әлде тағы да алдап тұрсың ба?» Тек ұшақ дөңгелегі Қазақстан жеріне тигенде ғана кішкентай Лина терезеден туған даланы көріп: «Мама, бұл жолы мен саған сенгім келеді...» – деп сыбырлады.

Ең ауыр жара

Бүгінде Әлия мен оның қыздары оңалту орталығында. Тән жарасы жазылғанымен, жан жарасы әлі сыздап тұр.

Мамандардың айтуынша, соғыс аймағынан оралған балалардың психологиялық травмасы ұзақ уақыт емдеуді қажет етеді. Ал Әлия үшін ең үлкен жаза – қыздарының көзіндегі сенімсіздік пен қорқыныш.

Бұл оқиға – жай ғана статистика емес. Бұл – жалған идеологияның құрбаны болған, бірақ дер кезінде құтқарылған тағдырлардың шынайы бейнесі.

*Қосымша мәлімет: «Жусан» операциясы – Қазақстан азаматтарын Сириядағы соғыс аймақтарынан қайтаруға бағытталған ауқымды гуманитарлық шара. Операция нәтижесінде жүздеген әйелдер мен балалар елге қайтарылды.